De vaargeul tussen Holwerd en Ameland slibt dicht. Door de landaanwinningswerken en bedijkingen in de vorige eeuw is de inhoud van het Wad in korte tijd enorm gekrompen. Omdat er daardoor minder water in- en uitstroomt, vullen de geulen zich langzaam met zand. Met name bij Ameland leidt dat tot problemen.
Om de vaargeul naar het eiland bevaarbaar te houden, baggert Rijkswaterstaat momenteel bijna dagelijks. Voor iedere passagier die naar Ameland reist, verlaten drie aanhangwagen met zand en slib de vaargeul. De baggerschepen lozen het even verderop, waarna het zand niet veel later zijn weg naar de geul weer weet te vinden.
Al dat baggeren stoot CO2 uit en zit planten en dieren in de weg. Zo woelen de baggerschepen de bodem van de geul om, waardoor daar weinig bodemleven voorkomt. Op de plekken waar het zand gestort wordt, raken soorten als de mossel en de oester bedolven. Het baggeren en verspreiden vertroebelt daarnaast het water, wat ervoor zorgt dat algen, een belangrijke voedingsbron voor de Waddennatuur, minder groeien.
Bovendien is het baggeren duur. De kosten worden momenteel niet teruggerekend naar de boottickets.
Oplossingen
Tijdens een drukbezochte bijeenkomst in Ferwert lichtte Rijkswaterstaat vorige week toe wat de mogelijke oplossingen zijn. Er zijn grofweg twee richtingen in beeld. Óf de bestaande verbinding wordt beter benut, door bijvoorbeeld goederen en passagiers te scheiden, óf de route moet verplaatst worden. Hoewel aan vaste wal Ferwert een logische plek voor een nieuwe haven lijkt, omdat daar een van nature diepere geul aanwezig is, is er op het eiland niet een veelbelovend alternatief.
Rijkswaterstaat presenteerde ook een viertal onderzoeken die ze de afgelopen maanden liet uitvoeren naar de morfologie, ecologie, ruimtelijke kwaliteiten en bezoekersaantallen van de vaarroute. Hoeveel bezoekers en auto’s de overtocht maken, bepaalt mede de grootte van de veerboot en hoe diep die in het water ligt. Voor lichtere boten hoeft minder gebaggerd te worden.
Hoeveel bezoekers kan Ameland in de toekomst verwachten? De bezoekersprognose van adviesbureau Panteia schetst een beeld van een steeds drukker bezocht eiland. Tussen 2003 en 2011 schommelde de hoeveelheid reizigers van de veerdienst rond de 600.000 per jaar. De laatste jaren is dat toegenomen tot 700.000. Het rapport voorspelt dat het aantal overtochten tussen 2030 en 2040 groeit naar zo’n 800.000 tot 1 miljoen.
Wat betreft de auto’s is er een vergelijkbaar verhaal. Het aantal overgezette auto’s van eilanders is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven, zo’n 18.000 per jaar. Het aantal overgezette auto’s van bezoekers neemt echter toe. Bezoekers nemen steeds vaker de auto mee. In 2014 was dat één auto per 9,5 bezoekers, in 2019 één per 8,5 bezoekers. Het rapport houdt ook rekening met een groei van de hoeveelheid auto’s en vrachtauto’s die de komende jaren de oversteek maken.
Rem op toerisme
Vorige maand kwam Ameland ook met een nieuwe visie op toerisme. ‘We zien wel het aantal auto’s heel erg toenemen, maar er komen niet heel veel meer toeristen. Wel meer mensen voor een korter verblijf,’ zei Wouter de Waal van adviesbureau Ginder op een bewonersbijeenkomst. Bewoners maken zich zorgen over de drukte op het eiland. Meer bezoekers blijven kortere tijd, lijkt daar het verhaal. ‘Het eiland wordt intensiever gebruikt.’
Gemeente Ameland wil een rem op het toerisme. Als de visie volgende maand wordt aangenomen, komt er bijvoorbeeld een einde aan de groei van verblijfsaccomodaties. De gemeente wil daarnaast grote investeerders van buiten weren, en wil ook minder auto’s op het eiland.
Bijzonder is dat het rapport van Panteia de plannen van Ameland wel noemt, maar die niet meeneemt in de prognose van de toekomstige bezoekersaantallen. De verwachte aantallen bezoekers werden vorige week in Ferwert vrij feitelijk gebracht, maar het rapport zelf is genuanceerder: de groei is op allerlei manieren te sturen. Dat wil zeggen: wordt de visie van Ameland werkelijkheid en komt er beleid op toerisme en autoverkeer, dan kan de prognose direct al de prullenmand in.
Het is daarom de vraag wat de prognose die Rijkswaterstaat vorige week presenteerde waard is, en of het niet beter was geweest die achterwege te laten. De groei van het toerisme dreigt ermee in de discussie rondom de vaarroute een gegeven te worden, iets waar adviesbureaus een prognose over opstellen, maar is voor de Amelanders nog een kwestie op zich.
Het toerisme op het eiland en de baggerproblematiek is één en hetzelfde probleem. Waar de focus nu vaak ligt op technisch ingrijpen in de vaarroute, zou eerste de vraag gesteld moeten worden hoeveel en welk toerisme Ameland precies wil toestaan. Is daar een antwoord op, dan zijn zware boten misschien überhaupt niet meer nodig.
De Waddencorrespondent is een samenwerking tussen Noorderbreedte en de Waddenacademie. Meer lezen over de Waddenzee doe je hier.
