Tekst: Maarten MeesterIllustraties: Frank Hutchison
De afgelopen tien jaar zag Maarten Meester, filosoof en (eind-)redacteur van Noorderbreedte, een continue stroom aan projecten, uitdagingen en ontwerpopgaven voorbij komen. De drang tot beheersing en overheersing van de natuur vervult hem met ontzetting. Die emotie blijkt hij te delen met de Groningse kunstenaar Frank Hutchison.
1. Als de technocraat kon schilderen, zou hij werk maken als bovenstaand landschap: strak, rechtlijnig, afgepast; zonder storende factoren als menselijke en niet-menselijke dieren. Concept en eindproduct zijn volledig inwisselbaar. De technocraat beheerst de natuur hier totaal, tot hoog in de lucht.
2. Helaas kan de technocraat daadwerkelijk schilderen, niet met een kwast maar met projectgroepen, ontwerpopgaven, bestemmingsplannen, subsidies en inspraakrondes; met hout, metaal, beton, asfalt, kunststof en chemicaliën; met bulldozer, boor, hijskraan en kettingzaag.
3. Helaas ook krijgt de technocraat veel meer expositieruimte dan de kunstschilder: de wereld is zowel zijn atelier als zijn galerie als zijn museum. Zelfs de schaduw komt uit zijn koker.
4. Omdat hij de klachten dat er te weinig natuur overblijft serieus neemt, gaat de technocraat zelf natuur maken.
5 Maar de leken blijven klagen: ze vinden zijn natuur te onnatuurlijk. De technocraat neemt ook deze kritiek mee: de onbeheersbaarheid en wanorde die voor hem synoniem zijn met ‘de natuur’, laten zich ontwerpen.
6 Maar nog voelen de leken zich niet thuis in dit landschap – misschien juist doordat zij zich er te goed in herkennen. Is elk ‘individu’ voor de technocraat niet net zo inwisselbaar als elke boom?
7 Slaat de menselijke drang om de natuur te beheersen niet om in zijn tegendeel, zoals de filosofen Theodor W. Adorno en Max Horkheimer stelden in hun Dialektik der Aufklärung?Overheerst de mens daardoor niet zichzelf? Houdt hij zichzelf niet gevangen in een, met de woorden van socioloog Max Weber,‘stahlhartes Gehäuse’ – al is dat hier van hout?
8 Uniformeert de drang tot beheersing niet zelfs de meest natuurlijke behoeften?
9 En overheerst hij de mens niet zelfs in zijn meest private bestaan, thuis?
