Dagelijks rijden er ruim 18.000 automobilisten over de Afsluitdijk, die Friesland met Noord-Holland verbindt en een scheiding tussen de Waddenzee en het IJsselmeer vormt. Slechts een enkeling stapt uit de auto bij Kornwerderzand of bij het Monument om van het uitzicht te genieten en een foto te maken of om een boterham te eten. Menigmaal stopt er ook een bus met toeristen. De Afsluitdijk is al 80 jaar een icoon voor de Nederlandse strijd tegen het water, een visitekaartje voor onze waterbouwkunde en een belangrijke verbinding.
De bezoeker van de Afsluitdijk is geïnteresseerd in die verhalen en daarom worden die sinds 2016 verteld in een tijdelijk informatiecentrum. Tijdelijk, want vanuit het samenwerkingsverband De Nieuwe Afsluitdijk tussen de provincies Noord-Holland en Fryslân en de gemeenten Hollands Kroon, Súdwest-Fryslân en Harlingen opent in maart 2018, bij Kornwerderzand het Afsluitdijk Wadden Center. Bezoekers ervaren op locatie maar ook via wandelroutes, webcams en de website de vele verhalen rondom de Afsluitdijk in woord, beeld en geluid.
Een belangrijk verhaal dat zichtbaar moet worden in het beleefcentrum is het verhaal van de vismigratie. Meer dan twaalf soorten zouwatervissen zijn voor de voortplanting afhankelijk van het zoete IJsselmeerwater. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk is de weg tussen zoet en zout water geblokkeerd; de trekvissen kunnen het IJsselmeer niet bereiken. In de Afsluitdijk wordt straks een opening gemaakt – de Vismigratierivier – die het voor deze vissen weer mogelijk maakt de zoetwatergebieden in te trekken.
De Nieuwe Afsluitdijk en landschapsarchitect en kunstenaar Bruno Doedens (Bureau SLeM) werken samen om deze Vismigratierivier beleefbaar te maken voor bezoekers van de Afsluitdijk, zonder dat zij daarbij natte voeten krijgen. Het concept bestaat uit vier onderdelen die elk een deel van het trekvissenverhaal vertellen.
In twee Kazematten, de ene aan de zoetwaterkant en de andere aan de zoutwaterkant, wordt het verschil tussen beide zijden benadrukt. Projecties op de binnenwanden van de Kazematten brengen, met behulp van muziek en poëzie, de onderwaterwerelden tot leven. Even verderop in het Afsluitdijk Wadden Center wordt de bezoeker via filmbeelden geïnformeerd over de ontwikkelingsgeschiedenis van het landschap, de Waddenzee en de Afsluitdijk.
Om de twaalf trekvissoorten die door de Vismigratierivier zwemmen zichtbaar te maken wordt in de coupure een tunnel gemaakt waar bezoekers doorheen kunnen wandelen. Een muur met grote roestvrijstalen silhouetten van de vissoorten staan met hun neus in de richting het IJsselmeer. Daar willen de vissen heen. Daarnaast spelen de geluiden van de snelweg een rol als live-muziek die een compositie vormen met visgeluiden: twee soorten ‘snelwegen’ kruisen elkaar hier – de vissensnelweg en de autosnelweg.
Tenslotte is er nog het Blije Vissenveld, dat (op enige afstand) niet alleen zichtbaar is voor wandelaars en fietsers maar ook voor de automobilist. Honderd roestvrijstalen vissen van vier meter lang, in de vorm van het internationale beeldmerk Blije Vis staan als een school vissen midden in het water. Is het eb, dan zie je alle vissen boven het water zweven, met vloed zie je alleen de ruggen van diezelfde vissen.
in 2022 zal de Vismigratierivier toegankelijk worden voor de vissen en de bijbehorende volledige beleving voor de bezoekers daarmee ook. Komende weken wordt ook bij Den Oever een waddenbelevingspunt geopend.
