Waarom is Drenthe zo mooi dat mensen van elders zich eraan komen laven? Dat heeft ermee te maken dat de politieke bestuurders afgelopen vijftig jaar duidelijke keuzes maakten. In Emmen, Hoogeveen en Assen kwamen heel wat nieuwbouwwijken en daarom konden de dorpen grotendeels gevrijwaard blijven van landschapvretende bebouwing. Zo werd Drenthe tot de genoeglijke fietsprovincie met het fraaie authentiek platteland dat nu gekoesterd wordt. Het is allemaal man-made.
Bernhard Hanskamp, provinciaal planoloog, is na zijn pensionering diep de archieven in gedoken om de recente geschiedenis goed vast te leggen. De ruilverkavelingen na de oorlog ploos hij minutieus door op zoek naar de grote lijnen. Waar elders vooral de landbouwbelangen leidend waren, komt hij voor Drenthe tot de conclusie dat ook waterbeheer een belangrijke drijfveer was voor de toenmalige gedaanteverandering van het landschap. Van de 400 kilometer beken in Drenthe, mocht slechts 80 kilometer blijven kronkelen zoals de natuur dat ooit tot stand heeft gebracht. Niet al die operaties bleken lang houdbaar: inmiddels is weer 80 kilometer terugveranderd van een recht tracee naar een kronkeligere loop. Want natuurbehoud verkoopt en toerisme is inmiddels de belangrijkste economische bron van de Drenthen.
Hanskamp vergeleek Drenthe met Brabant. In de zuidelijke zandprovincie groeiden vele dorpen aan elkaar en werd het platteland volgebouwd. Met huizen voor mensen en stallen voor varkens. Ook dat was een keuze: de provinciale bestuurders wilden iedere zes kilometer een industriekern van betekenis.
In Drenthe is het buitengebied ‘schoon’ gehouden. Vanuit Eext kun je duizend hectare onbebouwd landschap overzien. ‘Dat kom je echt nergens meer tegen.’ Koester die leegte, zo riep Hanskamp de zaal op.
Tjisse Stelpstra, gedeputeerde, reageerde ter plekke op het betoog van Hanskamp. Maar bij het woord ‘leegte’ klonk opmerkelijk vaak ‘uuhhh’. Er staan heel wat partijen klaar om ‘leegte’ te vullen. Ze willen windmolens bouwen of stallen, huizen, outletcentra, bomen, wegen of wat al niet meer. Al die ruimtevreters vragen belet bij de provincie en hunkeren naar de zege van de Gedeputeerde.
Hanskamps pleidooi was dan ook een waardig thema voor de Werkgroep Harry de Vroome. Alleen was het woord ‘leegte’ misschien niet zo taktisch gekozen. Termen als ‘ruimte’ en ‘stilte’ zijn iets gemakkelijker te koesteren voor bestuurders die dagelijks bestookt worden met mensen die voor hun eigen zaak een klein stukje van het mooie landschap willen afsnoepen.
Over de veranderingen en effecten van menselijk ingrijpen in het Drentsche Aa-gebied verscheen bij uitgever Koninklijke Van Gorcum de Landschapsbiografie van de Drentsche Aa. Noorderbreedte verloot onder haar trouwe volgers een exemplaar van de in december verschenen tweede druk. Klik hier als u mee wilt doen.
