De jubileumvoorstelling van theatergroep Tryater gaat op 30 oktober aanstaande in première. Het Friese gezelschap bestaat 50 jaar en pakt daarom groots uit met de – maar liefst – vier uur durende voorstelling Grûn.
De repetities vinden plaats in een vervallen loods op het industrieterrein in Leeuwarden. Normaal gesproken repeteren de acteurs in hun eigen gebouw, maar het decor is daarvoor te groot en daarom moesten ze op zoek naar een andere locatie. Tijdens de repetitie danst een groep van tien spelers naast twee mannen die een dialoog voeren. ‘Dit doen we opnieuw!’, roept Ira Judkovskaja, de regisseur. De spelers gaan naar hun beginpose en starten opnieuw. Ondertussen loopt een andere acteur naast het toneel heen en weer en oefent hij zijn tekst.
Familiewortels
De jubileumvoorstelling vertelt het verhaal van twee families in Friesland. De ene familie is katholiek, de ander hervormd. Ze komen uit hetzelfde dorp en hebben allebei een boerenbedrijf. De katholieke familie al vier generaties lang. De boerderij van het hervormde gezin wordt in de jaren zeventig weggesaneerd. Grûn gaat over de wortels van mensen en wat die betekenen voor de volgende generaties.
Mega-decor
Grûn reist niet door de provincie, maar wordt alleen opgevoerd in schouwburg De Lawei in Drachten. Dat komt doordat de grootte van het decor het niet toelaat de voorstelling ergens anders op te voeren. ‘Normaal doen er hooguit vijf spelers mee aan een voorstelling en hebben we een zeer klein decor. Met deze jubileumvoorstelling wilden we groot uitpakken en dat is gelukt! Er doen zestien spelers mee en we hebben een mega-decor’, aldus Grietje Deinum, publiciteitsmedewerker van Tryater. De organisatie laat vanuit verschillende plaatsen in Friesland bussen rijden die de bezoekers voor de ingang van de schouwburg in Drachten afzetten.
Herkenning
Tijdens het tweede deel van de repetitie is het tijd om te zingen. De stemmen van de acteurs weerklinken door de loods. Regieassistente Tatiana Pratley vindt het bijzonder dat iedereen dingen uit de voorstelling zal herkennen: ‘De oude generatie is opgegroeid in een tijd dat iedereen gelovig is. De jongere generaties hebben dat veel minder en zijn vaak niet gelovig. Jongvolwassenen daarentegen vragen zich af wat ze moeten geloven. Dat is ook wat er gespeeld wordt en daarom zullen mensen dingen herkennen omdat ze die zelf ook meegemaakt hebben.’
Meenemen en doorgeven
Het overkoepelende thema van het jubileumjaar is wat neem je mee en wat geef je door?. ‘Het thema heeft betrekking op de levensloop van mensen en hun generaties. Wat neem je mee van de vorige generatie en wat geef je je volgende generatie mee? Die vragen spelen een belangrijke rol in het leven van mensen en staan daarom centraal tijdens ons jubileum. Verder proberen we mensen bewust te laten zijn van wat de gevolgen zijn van de dingen die je (dagelijks) doet. Wat betekenen die dingen voor anderen en voor het verdere verloop van het leven? Vragen waar niet een concreet antwoord op is, maar waar je wel goed over nadenken moet’, aldus Pratley, die na een snelle kop thee haastig terugloopt naar de repetitieruimte om de knoppen van het bewegende decor te bedienen.
Dezelfde plek
Grûn is geschreven en geregisseerd door Ira Judkovskaja. Dat is speciaal, want het komt niet vaak voor dat de schrijver de voorstelling zelf regisseert. Tatiana legt uit dat de regisseuse er ruim twee jaar over heeft gedaan om de complete voorstelling te schrijven. ‘Ze heeft nagedacht over hoe ze 50 jaar Tryater het beste kon uitbeelden. Dat werd uiteindelijk het laten zien van drie generaties van families. Ira is van origine Russisch, dus vielen haar een aantal dingen op in Friesland omdat die hier heel anders zijn dan in Rusland. Ze verbaasde zich erover dat veel families – voornamelijk boerenfamilies – generaties lang op dezelfde plek wonen.’ De grond waar mensen op leven speelt volgens Pratley een belangrijke rol in het leven van mensen.
