Ik was naar Veendam gegaan, speciaal voor dit huisje. Er zijn veel plaatsen als Veendam. Ze heten Hoogeveen of Drachten en liggen doorgaans aan een vaart, diep of kanaal.
Ongetwijfeld zullen er dus nog veel van dit soort brugwachtershuisjes zijn. Toch denk ik dat er geen mooier exemplaar is dan dit. Het staat aan de Van Stolbergweg, ooit een brede toegangspoort naar de nieuwe wereld: eerst naar de moderne industrieterreinen, dan naar de Pekela’s, vervolgens naar Duitsland en zo Europa in.
Ooit, dat was in 1957. Zulke enorme raampartijen waren toen nieuw, dat zie je meteen. Licht is een typisch thema uit de wederopbouw. Je kon het voor het eerst stapelen, woonlaag op woonlaag, raam op raam.
Ik kom uit 1970, toen al die plaatsen al groot waren geworden. Wat ik nog weet gaat over dat wat er niet meer is. Zo kan ik me de in uniform gestoken tankbediende herinneren, die met een buideltas vol geld over de schouder zijn werk tussen de ronkende auto’s deed. Voor hem gold hetzelfde als voor de brugwachter alhier: als je niets te doen had, ging je achter het raam zitten om een sigaretje te roken en de krant te lezen.
Vandaag de dag is het altijd druk op de kruising tussen de Julianalaan (W), het Boven Oosterdiep (Z), het Bocht Oosterdiep (N) en de Van Stolbergweg (O). De rijen voor het stoplicht worden nog net geen files en het lawaai van de optrekkende auto’s is eigenlijk onbeschrijfelijk. Hoewel de brug nog volop in bedrijf is, staat het huisje er verloren bij en kijkt het uit op een lege vaart.
Het leven is ooit modern geworden, maar zonder dit gebouwtje valt dat moeilijk voor te stellen. De wederopbouw is voor mij iets wat op ansichtkaarten staat of anders vastgelegd is in enorme fotoboeken. Het optimisme daarin is fenomenaal – een machinerie aan flatjes, eengezinswoningen, fabriekscomplexen, gymzalen, zwembaden en rondwegen. Veel is inmiddels alweer afgebroken of staat op de nominatie. Te gewoon, alledaags, niet groots en meeslepend genoeg, hopeloos verouderd, lelijk. Sommige restanten van de lichtshow blijven echter onweerstaanbaar.
