Sommige stadsvernieuwingsplannen missen iets, sommige missen alles. Volgens critici is de vernieuwing van het Havenkwartier in Harlingen een schoolvoorbeeld van het laatste. Hier verrijzen in een oud, aan zee gelegen schipperswijkje met kleine huisjes noeste appartementencomplexen die volgens de Vereniging Oud-Harlingen getuigen van weinig eerbied voor alles wat de Friese havenstad zo waardevol maakt. Steen des aanstoots is met name het complex Willemstaete: 22 luxe-appartementen, gebouwd in vier woonlagen op een laag garages, pal achter de vorig jaar met veel tamtam vernieuwde zeekeringsmuur bij de Willemshaven en boven op de fundamenten van het Blokhuis, een uit 1496 daterend verdedigingswerk dat hertog Albrecht van Saksen liet bouwen.

Het luxe woonblok heeft niets van een kasteel. ‘Een enorme misser’, zo noemt Anneke Visser, voorzitter van Oud-Harlingen, Willemstaete. ‘Met zo’n hoog gebouw op die plaats sluit de stad zich compleet af voor de zee.’ Harlingen, zegt de vereniging, is vanouds een plaats met een vloeiende overgang tussen bebouwing en zee.

Het gemeentebestuur noch de projectontwikkelaar (genaamd HavenFront) storen zich aan de kritiek. De bouwers gaan onverdroten door. Tegenstanders hebben zonder resultaat tot aan de Raad van State toe geprocedeerd. Hoewel Willemstaete niet paste in het bestemmingsplan, waren de vrijstellingen en ontheffingen die de gemeente verleende rechtmatig, oordeelde de Raad.

Wat de tegenstanders ook stoort, is het gebrek aan samenhang in de visioenen die op het stadhuis rondwaren. Visser: ‘Het pas gerestaureerde weeshuis achter de bouwplaats gaat straks helemaal schuil achter Willemstaete. Net zoals de vuurtoren, die zal wegvallen in de wand. Even verderop aan de Havenweg worden ook appartementen gebouwd, maar door andere projectontwikkelaars. Er lag een fantastische kans om een samenhangend plan te ontwikkelen voor dit stadsgebied. Toch is alles opgeknipt in blokjes. Projectontwikkelaars willen nu eenmaal zo veel mogelijk geld verdienen, dus bouwen ze zo hoog mogelijk.’

Even verderop staat het beroemde Havenmantsje, een in 1884 gebouwd pand dat in eerste instantie als kantongerecht bedoeld was. Het beeldbepalende gebouw op het Havenplein – een rijksmonument – moet een moderne uitbouw krijgen met een horecafunctie. Harlingers met historisch bewustzijn houden hun hart vast. Iedereen die z’n boot wil afmeren in de prachtige Noorder- of Zuiderhaven komt immers langs deze cruciale plek, dit ‘uithangbord’ van de stad. Het voorbeeld van Willemstaete doet sommigen het ergste vrezen.