Je bent jong en je wilt wat

‘We hebben wad en we willen wat,’ antwoordt wethouder Ricky van den Aker vastberaden op de vraag hoe Oldambt zich in de Waddengemeenschap een plaats denkt te ‘veroveren’ als nieuwste, tevens meest oostelijke Waddengemeente van Nederland. Want zo kun je Oldambt beslist noemen. De gemeente, begin dit jaar ontstaan door de fusie van Reiderland, Winschoten en Scheemda, grenst niet alleen een kleine tien kilometer lang aan het water van de Dollard – agrarisch, landschappelijk, cultureel en historisch bezien is zij mogelijk nog meer met de zee verbonden. Overal in ‘graanrepubliek’ Oldambt tref je sporen en verwijzingen aan van de strijd tegen het water. Van den Aker: ‘neem alleen al de vruchtbare zeeklei in het gebied: die is het resultaat van eeuwen lange overstromingen.’
Het woord ‘water’ valt in een gesprek met Van den Aker menigmaal. Oldambt afficheert zich namelijk als ‘jongste watergemeente van Nederland.’ Ofwel: ‘vroeger streed men in het gebied tégen het water, nu strijdt de gemeente mét het water.’ De CDA-wethouder toont aan de hand van een uitgevouwen kaart trots een drietal plassen, het netwerk van bestaande en toekomstige vaarwegen en de locaties van huidige en nog aan te leggen jachthavens mét bijhorende voorzieningen in de 30.000 hectare grote gemeente. Belangrijkste blikvanger: het centraal gelegen en omvangrijke Oldambtermeer bij Blauwestad. De kavelverkoop en woningbouw aldaar mogen ernstig tegenvallen, de aanleg van nieuw water, nieuwe jachthavens en nieuwe natuur rond het meer is al grotendeels gerealiseerd.
Wat – eerlijk is eerlijk – met een blik op dezelfde kaart tegen valt zijn de verbindingen tussen het binnendijkse water van Oldambt en het buitendijkse water in de Dollard met verderop de Waddenzee. In die zin wijkt Oldambt trouwens niet af van de andere Groninger en Friese kustgemeenten. Recreatievaartuigen kunnen vanaf het grondgebied van Oldambt de zee slechts bereiken via de pal tegen de Duitse grens gelegen sluis bij Nieuw Statenzijl. Weinig schippers benutten echter die mogelijkheid. Het Dollard-bekken is slecht bevaarbaar, schepen mogen vanwege de kwetsbare natuur op weinig plekken komen en het zeegebied is sowieso afgelegen. Beter is het dan om de Waddendijk te passeren via het noordelijker gelegen sluisje bij Termunten. Maar tja, dat ligt al in buurgemeente Delfzijl.
Jammer voor de bootjesmensen in
Oldambt met zee-aspiraties dus. Voor het overige valt er voor bezoekers genoeg te beleven, verzekert de oorspronkelijk uit Noord-Brabant afkomstige Van den Aker. Exacte cijfers over toeristische en recreatieve visites aan de gemeente ontbreken vooralsnog (met uitzondering van de welness plaats Bad Nieuweschans) maar de wethouder heeft stellig de indruk dat het aantal bezoekers aan Oldambt, hoe bescheiden vergeleken met andere delen van Nederland ook, in de lift zit. Als portefeuillehouder van onder andere toerisme, recreatie, water, buitengebied, landbouw, landschap en natuur is haar er in elk geval veel aangelegen om het voorzieningen-niveau in Oldambt op te krikken.
Van den Aker somt wat dit aangaat een groot aantal plannen en activiteiten op. In de meeste gevallen is sprake van samenwerking met andere overheden, met natuur- en landschapsorganisaties en/of met ondernemers. Oldambt doet bijvoorbeeld mee aan de aanleg van de fietsroute Kiek op Diek langs de gehele Nederlandse Waddenkust. De gemeente heeft er 125.000 euro in de komende vijf jaar voor over. Oldambt wil samen met andere partijen voorts meer mogelijkheden scheppen voor het ‘Waddenwandelen’ vanuit haar polders naar de kust. Meegewerkt wordt ook aan de inrichting van de kwelders langs de Dollard.
De gemeente participeert in een project dat Noordoost-Groningen ‘monitort’ qua economische ontwikkeling en duurzaamheid. Ondersteuning wordt gegeven aan het zogenoemde getijdenstroomproject (energieopwekking), een initiatief van de Waddeneilanden. Samen met landbouworganisatie LTO-Noord wordt in het kader van cultureel erfgoed gewerkt aan het behoud en beheer van oude boerderijen en erven. Ten behoeve van de waterrecreanten wordt meegedaan aan het door de provincie Groningen ingezette Rondje Groningen. Oldambt ziet tevens heil in Waternavigator, een op GPS gebaseerd systeem waarmee schippers kunnen zien waar zich jachthavens bevinden, waar zij kunnen eten en logeren en waar zich recreatieve voorzieningen bevinden. Gewerkt wordt aan de vestiging van een archeologisch informatiepunt Dollard in de oude treinremise te Bad Nieuweschans. En een strand langs de Dollard? Van den Aker lacht. Dat zit er niet in. Daar zitten de natuurbeheerders vast niet op te wachten.
De rol van de gemeente is in de eerste plaats faciliterend, legt Van den Aker uit. Zij is er vooral op uit ‘verbindingen te leggen’ tussen verschillende partijen: maatschappelijke organisaties, grondbeheerders, recreatieondernemers, agra-riërs. Daar zit volgens haar de ‘kracht’ van Oldambt. Zelf is de gemeente ook op zoek naar nuttige coalities. De ‘hotline’ met de provincie functioneert volgens de wethouder al prima en met buurgemeente Delfzijl worden de contacten de komende jaren zeker aangehaald. Van den Aker is er nog niet aan toe gekomen maar zij wil ook gaan praten met de Duitse buren over de grens. Daarnaast functioneren in het Waddengebied nu al tal van bestuurlijke bestuurlijke en uitvoerende samenwerkingsverbanden. Een beetje ‘korrelig’ (versnipperd, redactie NBr) is al die aandacht wel, merkt Van den Aker desgevraagd op. Maar op de vraag of er voldoende regie is, blijft zij het antwoord nog schuldig. Daar wil zij nog eens ‘goed over nadenken. Samenwerking begint in elk geval met ieders goede wil.’ Aan Oldambt zal het niet liggen.
De nieuwe gemeente heeft ambitie. Zoveel is duidelijk. Maar heeft Oldambt wel voldoende geld om alle plannen en ideeën te verwezenlijken? De gemeente (40.000 inwoners) heeft immers te maken met krimpende bevolkingsaantallen, met name in de lintdorpen op het platteland. En het is hard werken om de huidige bedrijvigheid en werkgelegenheid (circa 15.000 arbeidsplaatsen) in het gebied op peil te houden. Nu nog is er in Oldambt vooral sprake van onder andere industriële werkgelegenheid. Gestreefd word daarom naar diversificatie. Meer banen in de dienstensector met hoogwaardiger arbeidsplaatsen zijn welkom, meldt de wethouder. De landbouw blijft daarnaast een factor van betekenis in het gebied. Kenmerkend in deze sector zijn de sterke, op de toekomst gerichte bedrijven. Dat wil de gemeente zo houden. Van den Aker erkent dat in de gemeentelijke begroting dit jaar nauwelijks geld is gereserveerd voor (co)financiering van projecten. Volgend jaar hoopt zij even wel op een substantiële post op de begroting. ‘Het mag niet zo zijn dat er geld en daarmee werkgelegenheid naar onze gemeente gehaald kan worden maar dat projecten stranden op de soms relatief kleine bijdrage van de gemeente zelf.’