Aanvankelijk dienden de ruilverkavelingen vooral een landbouwkundig doel, namelijk een betere verkaveling voor de boeren. Is dat in de loop der jaren veranderd?
‘Dat is beslist het geval, ook door de veranderde ruilverkavelingswetgeving. De provincie Drenthe kreeg al snel oog voor natuur, landschap en cultuurhistorie en probeerde een passend antwoord te vinden op het ”bulldozer”-programma van Mansholt in de jaren vijftig. Ruilverkaveling en ruimtelijke ordening gingen steeds meer hand in hand.’
‘De goede verkaveling voor de landbouw slijt weer snel’, is een citaat uit de canon. Gaan we in de toekomst door met ruilverkavelingen?
‘Door de steeds maar doorgaande schaalvergroting groeit ook de behoefte aan grotere huiskavels. Bedrijfsvergroting impliceert namelijk meestal kavelverslechtering. Het ruilen van land zal daarom doorgaan, niet in de vorm van de vroegere ruilverkavelingen, maar als landinrichting en planmatige kavelruil. Het is een actueel onderwerp. Zelf ben ik op dit moment voor de provincie Drenthe adviseur van de Bestuurscommissie Planmatige Kavelruil.’
Hoe is het door de jaren heen gegaan met de invloed op de ruilverkavelingen van gemeentebesturen en het provinciaal bestuur?
‘Gemeentebesturen hebben tientallen jaren ten onrechte nauwelijks invloed gehad. Aan de andere kant kun je stellen dat het lokale bestuur ook volop profijt heeft gehad van de ruilverkavelingen. Veel wegen zijn in de loop der jaren verhard en er kwam grond beschikbaar voor uitbreidingsplannen. Met de rol van de provincie is het altijd anders geweest. Via de Provinciale Planologische Dienst (PPD) is die rol door de jaren heen alleen maar groter geworden. Steeds meer zijn ruilverkavelingen integraal onderdeel gaan uitmaken van het provinciale ruimtelijke-ordeningsbeleid.’
Wat zijn voorbeelden van geslaagde en niet-geslaagde verkavelingen?
‘In absolute zin vallen die niet te geven. Als ik naar twee ruilverkavelingen die allebei zijn gestart in 1963 kijk, zijn er wel grote verschillen waar te nemen. De ruilverkaveling Sleenerstroom is landschappelijk gezien beslist niet geslaagd. De PPD heeft zich destijds ook met hand en tand tegen het ontwerpplan verzet. Het landschap heeft in dit gebied ernstig onder de ruilverkaveling te lijden gehad. De ruilverkaveling Peizermade daarentegen verdient uit het oogpunt van natuur, landschap en cultuurhistorie veel waardering.’
