Drie jaar geleden vertrokken ze: de laatste bewoners van psychiatrisch ziekenhuis Groot Bronswijk in het Groningse Wagenborgen. Ooit huisvestte het complex duizend ‘idioten’, zoals deze patiënten bij de oprichting van het protestants-christelijke centrum in 1873 werden genoemd. Het tientallen hectares grote terrein ligt er nu verlaten bij. Weinig herinnert aan het hospitaalcomplex. Het grootste deel van de paviljoens, kantoren en werkplaatsen is gesloopt op last van Woonzorg Nederland, de huidige eigenaar.
Wat rest, zijn geasfalteerde lanen en paden, een hertenkampje en een kerkhofje. Wilde reeën vluchten bij het betreden van dit verscholen grafveld. Het meest opvallend te Groot Bronswijk: de monumentale bomen en boompartijen, bosjes en vijvers, eertijds ontworpen door de noordelijke landschapsarchitect Jan Vroom jr. Het park is een eldorado voor bijzondere en beschermde flora en fauna.
Niet verwonderlijk dat expositie-ontwerpster Hanneke Heerema en andere dorpelingen in de Werkgroep Groot Bronswijk schrokken van het plan om op het verstilde landgoed vijf jaar lang maximaal 1.200 buitenlandse arbeiders te huisvesten. Gespecialiseerde werkers uit heel Europa in prefab wooncontainers die in ploegendienst de nieuwe NUON-centrale in de Eemshaven gaan bouwen. Met 50 à 75 ‘autobusbewegingen’ per dag worden ze van en naar hun werk vervoerd. Volgens de plannenmakers krijgt het dorp er geen last van: ze werken enige maanden hard, zijn na het werk vooral moe en maken in hun vrije tijd uitsluitend gebruik van eigen voorzieningen, inclusief tv en internet.
De gemeenteraad van Delfzijl stemde eind oktober in met de tijdelijke huisvesting, waarvoor een ontheffing nodig is van het bestemmingsplan dat nog voorziet in zorgfunctie. Onderzocht wordt nog of de gemeente het terrein na de NUON-jaren niet zelf moet kopen. Heerema c.s. zijn daar niet op tegen, maar dat is toekomst. Nu richten zij zich op de tijdelijke ontheffing. De goedkeuring dáarvan willen zij voorkomen door aan de bel te trekken bij de provincie en desnoods bij de Raad van State. Want ‘zó veel mannen, waar ze dan ook maar vandaan komen, in een dorp van 1.800 inwoners? Dat gaat toch niet!’
Waarom NUON, de gemeente en de ingehuurde aannemerscombinatie Van der Wiel/Van der Valk (inderdaad: van de hotels) voor haar dorp kozen, is Heerema een raadsel. Twee dichter bij de Eemshaven gelegen plaatsen (Olingermeeden en Uithuizen-Uithuizermeeden) lagen meer voor de hand. En het argument dat de komst van de arbeiders tientallen banen schept, spreekt haar niet aan, want het dorp op zich kent geen werkloosheid.
Stel: de komst van de NUON-werkers naar Wagenborgen gaat niet door. Wat dan met Groot Bronswijk? Heerema ziet het liefst dat Woonzorg Nederland moderne vormen van aangepast wonen op een deel van het terrein creëert, bijvoorbeeld voor bejaarden. Dat is immers de corebusiness van de organisatie. En het doet recht aan het bestemmingsplan. Desnoods aan de randen van het park kavels verkopen voor de eigen woningbehoefte van Wagenborgen. ‘Als het landgoed maar in ere wordt gehouden.’
Expositie-ontwerpster Hanneke Heerema en andere dorpelingen in de Werkgroep Groot Bronswijk schrokken van het plan om op het verstilde landgoed in het Groningse Wagenborgen vijf jaar lang maximaal 1.200 buitenlandse arbeiders te huisvesten.
