Joop van Gogh (1923) woont in Borger, maar de herinneringen aan de oorlogstijd komen bij hem vooral boven op landgoed Heidehof bij Eexterhalte, aan de weg van Rolde naar Gieten. Het prachtige landhuis dat hier staat blijkt gebouwd te zijn boven de ruïnes van een in de oorlog verwoeste woning. De SS had destijds bezit genomen van het huis, maar twee weken voor het eind van de oorlog is de woning door de Duitsers kapotgeschoten. Het is bijzonder, zo’n nieuw huis op palen boven een oorlogsruïne, maar er is hier meer dat aan de oorlogstijd herinnert. Dolf van der Weij en Annetje Braat, de huidige eigenaren/bewoners van het landgoed, hebben op hun terrein een onderduikershol gerestaureerd. Ze deden dat samen met de historische vereniging uit Eext en met vier nog levende toenmalige onderduikers. Van Gogh is één van hen.
Ik wandel met hem over het terrein naar het hol. We hebben het over de werking van het geheugen. De herinneringen van de onderduikers bleken bij de restauratie van hun oorlogsonderkomen heel verschillend te zijn. Dat maakte het er niet gemakkelijker op. Joop van Gogh: ‘We hebben er twee jaar gezeten met een vaste groep van acht personen, maar soms waren er wel zestien. Voor onze veiligheid zaten we er niet permanent. Soms waren we een tijdje ergens anders. We waren allemaal jonge jongens die naar Duitsland moesten en dat wilden we niet. Door het lange verblijf gingen we het leven in het hol bijna als normaal beschouwen. De saamhorigheid was groot. De omstandigheden brachten ons samen. Ik zou er nu veel meer moeite mee hebben om met zo’n groep mannen zo lang in vrede bij elkaar te zitten.’
Even later komen we bij een verhoging in het landschap. We gooien wat takken opzij. Een van palen gemaakt luik komt tevoorschijn. Daaronder ligt het hol. Binnenin een kachel, een tafel met twee banken en wat planken om spullen op te zetten. Speelkaarten liggen op tafel tussen de koffiekopjes. Alsof de bewoners kort geleden vertrokken zijn. Joop van Gogh heeft niet zoveel met deze plek. ‘Het hol ligt op een iets andere plaats dan vroeger. Daarom doet het me niet zoveel. Het is niet authentiek genoeg. De omgeving, het bos, dat doet me meer. Als ik hier ben moet ik vooral terugdenken aan die keer dat er honderden Lancaster-bommenwerpers laag overkwamen richting Duitsland. Het gevoel dat ik toen kreeg, komt altijd nog weer terug als ik hier ben. Veel mensen zijn dapper geweest in de oorlog. Wij niet. Wij hebben ons alleen maar verstopt.’
Joop van Gogh (1923) woont in Borger, maar de herinneringen aan de oorlogstijd komen bij hem vooral boven op landgoed Heidehof bij Eexterhalte, aan de weg van Rolde naar Gieten.
