Haren, de groene parel van het Noorden

Nu is Haren, ondanks het voor een Groningse gemeente relatief hoge inwonertal, vooral een heel landschappelijke gemeente. In de jaren dertig van de vorige eeuw moest de gemeente al een heel stuk van haar grondgebied afstaan aan Groningen (wist u dat de Groningse gevangenis ooit op Harense grond werd gebouwd?) voor de realisatie van het villapark ten noorden van de Esserweg.
Daar begint, als je vanuit de stad Groningen naar het zuiden rijdt, dan ook direct al de natuur, met de groengebieden tussen de oude bebouwing aan weerszijden van de Rijksstraatweg. Als je verder naar het zuiden gaat, voorbij de dorpskom van Haren, tref je vanaf de Holsteinslaan een heel mooi gebied aan ter weerszijden van de Rijksstraatweg, dat aan de westelijke kant wordt doorsneden door de A28. Dit gebied begint e…

Nu is Haren, ondanks het voor een Groningse gemeente relatief hoge inwonertal, vooral een heel landschappelijke gemeente. In de jaren dertig van de vorige eeuw moest de gemeente al een heel stuk van haar grondgebied afstaan aan Groningen (wist u dat de Groningse gevangenis ooit op Harense grond werd gebouwd?) voor de realisatie van het villapark ten noorden van de Esserweg.
Daar begint, als je vanuit de stad Groningen naar het zuiden rijdt, dan ook direct al de natuur, met de groengebieden tussen de oude bebouwing aan weerszijden van de Rijksstraatweg. Als je verder naar het zuiden gaat, voorbij de dorpskom van Haren, tref je vanaf de Holsteinslaan een heel mooi gebied aan ter weerszijden van de Rijksstraatweg, dat aan de westelijke kant wordt doorsneden door de A28. Dit gebied begint eigenlijk direct al aan de zuidzijde van de Emmalaan, ter hoogte van het voormalige Postiljonmotel, en loopt – althans op Harens grondgebied – door tot De (Groninger) Punt.
Het is een sterk gevarieerd landschap met lage gebiedjes met blauw grasland, maar ook hoger gelegen es-achtige gronden met houtwallen en zandwegen, waardoor het zuidelijkste deel van de gemeente Haren eigenlijk meer een Drents dan een Gronings karakter heeft.

Boerderettegenre

Een groot gedeelte van de Harense bevolking, maar naar ik aanneem toch ook de vele recreanten die hier komen uit de stad Groningen, vindt dat dit gebied niet aangetast moet worden. Zo niet de gemeente Haren, die kennelijk van mening is dat zij vooral zo flink moet zijn om de eerste stappen te zetten voor de realisatie van de Regiovisie 2030. Dat een essentieel onderdeel hiervan, de verbetering van het openbaar vervoer, inmiddels mede dankzij het Rijk gesneuveld is, doet er kennelijk niet toe.
De gemeente presenteerde in het voorjaar van 2002 de Visie Haren West en stelde de bevolking in de gelegenheid hierop te reageren. Er vond een drukbezochte bijeenkomst plaats waar, naar het leek ‘groene’ en ‘rijke’ mensen (het kan ook samengaan) in een gelegenheidsalliantie opponeerden tegen het gemeentelijk gedachtegoed.
Zo werd wethouder Hoekstra er nog eens aan herinnerd dat bij de presentatie van het Beschermd Dorpsgezicht Rijksstraatweg van de kant van de overheid de nadruk was gelegd op al die mooie doorkijkjes naar links en naar rechts, bijvoorbeeld tussen de bestaande bebouwing tussen de dorpskom en de grens met Groningen. Toch verschenen niet lang daarna woningen van het verfoeilijke boerderettegenre op de plaats van een van die mooie doorkijkjes, naast het Maartenscollege.
Ook was de gemeente niet in staat of niet bereid de vernieling van het lommerrijke Voorhout aan de Rijksstraatweg, net ten zuiden van de bebouwde kom, tegen te houden. Hier verscheen een nieuw ‘buitengoed’ waarvan we er binnenkort in dit deel van Haren dus nog meer kunnen verwachten, althans als het aan onze wethouder ligt.
Tijdens de bijeenkomst op 18 maart 2002 zei wethouder Hoekstra letterlijk, nadat hierover driemaal vragen waren gesteld: ‘Het is helder dat nu iedereen tegen het bebouwen van het gebied ten zuiden van de Emmalaan is. Het bebouwen is de eerstkomende tien jaar ook niet aan de orde.’ Hoewel het stedenbouwkundig bureau dat de Visie Haren West had ontwikkeld, mij later liet weten dar er wel degelijk in dit gebied (aan de rand van de bestaande bebouwing) nieuwe villa’s waren gepland, deed de wethouder het voorkomen dat de enige toegestane bouwactiviteiten een eventuele uitbreiding van verzorgingshuis Erasmusheem zouden betreffen (en wie kan daar nou tegen zijn?).
Als burger vraag je dan voor de zekerheid bij de rondvraag van zo’n bijeenkomst nog een keer aan de wethouder of het nou echt klopte wat hij leek toe te zeggen en jawel, volgens de gemeentelijke notulen heeft hij gezegd: ‘Het is duidelijk dat er geen nieuwe ontwikkelingen in het gebied gewenst zijn.’

Verstedelijking van de natuur

Dat leek geruststellend, maar daarbij hadden we dan toch buiten de ambitie van wethouder Hoekstra gerekend. Deze presenteert in augustus 2003 doodleuk het eufemistisch getoonzette Landschapsontwikkelingplan Haren, waarin plannen zijn ontwikkeld voor een soort bebouwing die niet alleen het landschap ten noorden van de bebouwde kom, maar vooral ook ten zuiden ervan dramatisch zal aantasten. Met nietszeggende termen zoals ‘netkous’ en ‘inbreiding’ (equivalenten van volbouwen) wordt ons een plan aangesmeerd dat onacceptabel is. De gemeente Haren meent ons het zand in de ogen te kunnen strooien met de aanleg van ‘buitengoederen’. Daar zit nagenoeg niemand op te wachten, behalve dan de tolgaarder van de onroerendezaakbelasting en de aannemers.
Waar dat toe leidt, hebben we gezien bij het huis Voorhout. Bebouwing in het gebied Sassenhein/Hemrik, maar ook aan de oostkant van de Rijksstraatweg richting Groningen, alsmede meer bebouwing aan de weg van Onnen naar Noordlaren leidt tot landschapsdestructie. Daarbij hoeft de gemeente Haren helemaal niet voorop te lopen, zeker als er helemaal geen alternatieven worden gepresenteerd. Aan de eventuele bouwverplichtingen zou bijvoorbeeld met sociale woningbouw tegemoet kunnen worden gekomen, tenminste als je motto is dat ‘iedereen goed moet kunnen wonen’.
Naar verluidt is het Belle van Zuylen geweest die gezegd heeft dat iedereen die het goed voor heeft met de natuur, in de stad moet gaan wonen. Wat de gemeente Haren doet, is haar natuur verstedelijken.
Het lijkt mij een onaanvaardbare aantasting van het begrip ‘Haren, de Groene Parel van het Noorden’. Dat de wethouder zich niet aan zijn beloftes houdt, is in deze kwestie misschien nog wel het minst schokkend, maar de plannen moeten wel worden getorpedeerd. Wie langs Sassenhein loopt, wordt via briefjes opgeroepen om de internetsite www.mijnstem.nl te consulteren. Op deze – helaas wat slordige – site (dat zal wel met tijdsdruk te maken hebben) wordt het protest gemobiliseerd. Ik zal eraan meedoen, niet alleen als bewoner van de Rijksstraatweg in Haren, maar ook als voormalig bewoner van de Groningse Nieuwe Boteringestraat. Onze zondagse wandelingen in de natuur van Haren hebben ons altijd veel genoegen opgeleverd en ook deze waarde van het landschap moet voor de huidige en komende generaties behouden blijven. Daarom ben ik voor de variatie deze keer maar eens conservatief.