Aanleiding voor het project was dat veel bewoners voor kinderopvang moesten uitwijken naar grotere dorpen of plaatsen omdat het eigen dorp simpelweg niets te bieden had. Daarmee dreigde ook de kleine dorpsschool te verdwijnen: ouders waren er immers toch al aan gewend hun kroost heen en weer te rijden. Het Dorpenoverleg Midden-Drenthe, waarbij alle twintig dorpen in deze gemeente met minder dan drieduizend inwoners zijn aangesloten, heeft met behulp van de Stichting Welzijn Midden-Drenthe en landelijke subsidies de wensen van bewoners geïnventariseerd. Een van de uitkomsten was dat in Wijster veel ouders behoefte hadden aan buitenschoolse opvang, vertelt Tineke Posthoorn die bij de enquête was betrokken. ‘In het voormalige kerkgebouw ‘de Klokkenluider’ is toen opvang gerealiseerd voor vier kinderen. Tegenwoordig zijn er tien plaatsen. Daarnaast zijn er acht ‘gewone’ kinderopvangplaatsen gekomen. Het pand is hiervoor grondig verbouwd.’ Verder kregen veel dorpen een jeugdsoos, cursussen en vakantieactiviteiten voor kinderen. In de Broekstreek (een verzameling dorpjes ten zuiden van Westerbork) is een oude SRV-wagen omgebouwd tot tienerclub.
Eigen begraafplaats
Het onderzoek ’t Komp veur Mekaar richtte zich ook op de vraag naar dienstverlening. Dat resulteerde – eveneens in Wijster – in een dienstenloket dat vrijwilligers bemiddelt bij klussen in en om het huis. Om de onderlinge betrokkenheid van bewoners te vergroten, is er bovendien een dorpskrant gekomen en een dorpswebsite. En nieuwkomers in Wijster krijgen een knapzak, gevuld met informatie over de middenstand in Wijster, een wandelroute en een attentie van de plaatselijke pottenbakster. Ook nieuwe bewoners in de Broekstreek krijgen een welkomstpakket, vertelt Henk Meppelink, veehouder in Mantinge en lid van het Dorpenoverleg Midden-Drenthe.
Onder ouderen in Midden-Drenthe bleek er vraag te zijn naar mogelijkheden om langer in het dorp te kunnen blijven wonen. Dit leidde tot het project seniorenhuisvesting in Hoogersmilde: tien woningen inclusief gemeenschapsruimte in combinatie met een dorpshuis. Ook Wijster wil nu een dergelijk complex beginnen. Ouderen in Drijber willen graag een eigen begraafplaats. Albertje Nienhuis, directeur van Welzijn Midden-Drenthe: ‘Ieder dorp heeft eigen behoeftes. Het is een fout van de gemeente om te denken: gelijke monniken, gelijke kappen. Zo werkt dat niet.’
Al met al is er het nodige veranderd, zegt Meppelink terugkijkend. ‘Er is meer te doen voor de jeugd in de dorpen, er is nu veel meer leven in de brouwerij en dat is gunstig. Een aantal dorpen is aantrekkelijke voorzieningen rijker geworden.’ Nienhuis vult aan: ‘Veel activiteiten zijn door het project ’t Komp veur Mekaar versneld. En er ontstaan nog steeds nieuwe ideeën.’
Verbeteren van de woonomgeving
Verschillende dorpen die aangesloten zijn bij het Dorpenoverleg Midden-Drenthe gaven aan dat zij een toekomstvisie op het eigen dorp en de omgeving zouden willen maken. Op verzoek van het dorpenoverleg heeft De Brede Overleggroep Kleine Dorpen in Drenthe samen met Welzijn Midden-Drenthe een plan uitgewerkt, dat proefdraait in dorpen en buurtschappen rondom het Mantingerzand onder de naam ‘Veur Uutzicht’. Dit project moet een impuls geven aan het verbeteren van de woonomgeving en de sociale leefomgeving.
Meppelink: ‘We kijken hoe een dorp wil zijn, niet alleen sociaal maar ook fysiek. Met kennis van de cultuurgeschiedenis proberen we zogeheten dorpsomgevingsplannen te onderbouwen. Dat spreekt nieuwe bewoners ook aan. Tot nu toe bedacht een landschapsarchitect hoe een dorp aangepakt moest worden, maar wij willen dat omdraaien: de landschapsarchitect verwoordt straks de ideeën van het dorp.’
Nienhuis: ‘Je kunt ook oude inwoners verhalen laten vertellen over hoe het vroeger was, en kinderen stamboomonderzoek laten doen om zich bewust te worden van de geschiedenis van een dorp.’
Warkelijk Woar
De uitkomsten van Veur Uutzicht moeten methodieken opleveren waarvan ook andere dorpen en buurtschappen kunnen profiteren. Om aan informatie over de sociale aspecten van het dorpsleven te komen, start binnenkort het onderzoek ‘Warkelijk Waor’, waarvoor men 130.000 euro subsidie kreeg. Hierbij staat de vraag centraal van welke mogelijkheden in een dorp nu feitelijk gebruik wordt gemaakt en hoe de sociale infrastructuur volgens de bewoners verbeterd kan worden. Nienhuis: ‘Waar winkelt de dorpsbewoner, waar gaat hij naar de dokter, pint hij zijn geld en waar gaan de jongeren stappen?’ Belangrijk is wat de dorpsbewoner zelf als problemen ervaart en wat hij of zij daaraan zelf denkt te kunnen doen. Ook zal gekeken worden of de uitkomsten al dan niet stroken met aannames waarop bestaand overheidsbeleid is gebaseerd.
Janine Hoekstein is freelance journalist.
