Janneke Harmsma (61) is sinds drie jaar dagelijks bestuurslid van het waterschap Hunze en Aa’s en in haar portefeuille zit waterzuivering, beheer en onderhoud, hetgeen betrekking heeft op gemalen, rioolwaterzuiveringen en sluizen. ‘Het schouwen is ook een onderdeel waarvoor ik als bestuurslid verantwoordelijk ben. Schouwen houdt in dat de sloten, en incidenteel kanalen functioneel zijn, zodat het water kan doorstromen. Dat betekent dat er geen rommel in deze sloten mag liggen en dat de oevers gemaaid moeten zijn. Naast sloten heb je ook watergangen. Watergangen worden beheerd en onderhouden door het waterschap. Die hoeven dus niet geschouwd te worden. Voor onderhoud en beheer van sloten, wijken en incidenteel kanalen zijn particulieren of gemeenten verantwoordelijk. Omdat ik verantwoordelijk voor het schouwen ben, wilde ik wel eens meevliegen in zo’n heli en ik heb ook geschouwd langs de sloten.’
Het schouwen werd vroeger, toen de waterschappen veel kleiner waren, door bestuursleden van het waterschap gedaan, die dan langs de sloten liepen en hun bevindingen doorgaven aan het waterschap. Tegenwoordig doen ambtenaren van het waterschap het, in het landelijk gebied voor een groot deel per helikopter op een hoogte van honderd meter. Er wordt nog wel te voet geschouwd in stedelijk gebieden en op die plaatsen waar je niet vanuit de lucht kunt schouwen, zoals in gebieden met een dichte begroeiing en bossen.
Volgens Schelte Kooistra, een van de districtshoofden van het Waterschap Hunze en Aa’s, gebeurt het schouwen elk jaar van 1 tot 15 november voor het kleigebied en de stedelijke gebieden. De zand- en veengebieden worden geschouwd van 15 november tot ongeveer 15 december.
Het gehele gebied van Hunze en Aa’s omvat 213.000 hectare en 6675 kilometer aan schouwsloten. De schouwers gebruiken een schouwkaart. Als er iets niet in orde is wordt dat aangetekend op de kaart en krijgt de betrokken persoon of instelling een brief waarin staat dat de sloot binnen 14 dagen schoongemaakt moet worden. Van de bijna 100.000 eigenaren en instanties binnen Hunze en Aa’s krijgen zo’n 7.500 een dergelijke brief. De herschouw vindt kort daarna plaats. Als er dan geen maatregelen genomen zijn, dan krijgen de nalatigen wederom een brief (dat zijn er ongeveer 1950), waarin staat dat binnen acht dagen de zaak in orde moet zijn. Is dit niet het geval dan voert het Waterschap die werkzaamheden uit en moet de nalatige er fors voor betalen. Dit blijken dan ongeveer nog zo’n 750 gevallen te zijn.