Het is een mooi afsluitend project voor Adri de Fluiter, die dit jaar stopt met zijn werk voor Kunst & Cultuur Drenthe. Eigenlijk had hij al lang in zijn hoofd een grote manifestatie te organiseren, internationaal als hij zelf bezig is. Een plek had hij aanvankelijk ook al in zijn hoofd. Het Boomkroonpad bij Borger, maar zijn bezoek aan dit massatoeristische oord viel goed verkeerd. ‘Geen fijne locatie: van die hoge bomen, donker. Het lag niet lekker.’ Een gesprek met Staatsbosbeheer bracht uitkomst. Dwingelderveld. Zeshonderd hectare natuurgebied. ‘Ik was helemaal van streek, dit is geweldig. Fietspaden, wandelroutes, al die prachtige plekken in het veld, mooie bosachtige stukken. Ik dacht onmiddellijk: dit moet het worden.’ Zijn enthousiasme viel goed bij Staatsbosbeheer. Kunst in samenhang met de natuur en dan materialen gebruiken die in het landschap aanwezig zijn. Staatsbosbeheer had er wel oren naar en de deal was in november rond. ‘De dag na Kerst hebben we in een terreinwagen in een dik pak sneeuw de route uitgezet en ben ik contact gaan zoeken met kunstenaars.’ Een fluitje van een cent voor de curator, want uit zijn contacten met kunstenaars all over the world kon hij een ruime keuze maken. ‘Allemaal mensen waar ik elders al eens mee had gewerkt. Ik had keus te over en die heb ik aan Kunst & Cultuur voorgelegd en gezamenlijk zijn we tot een beslissing gekomen.’
Boomvlammen
Drie soorten kunstwerken komen voor in Natuur@Kunst.nl: vier landartprojecten, drie beeldende kunstprojecten en vier installaties. Adri de Fluiter is zelf aanwezig bij de laatste categorie met een boomvlammenproject. Bomen van 3,5 meter krijgen een inkeping bovenin, daarin komt een plat afgezaagde boomkroon, die vervolgens rood wordt geschilderd. Altijd werkzaam met series komen in het Dwingelderveld langs een tweehonderd meter lang fietspad vijftien stuks gevlamde bomen te staan. ‘Ze staan een beetje uit het lood, in de richting van het pad, zodat de fietser het gevoel krijgt als het ware te worden voortgestuwd.’
De Fluiter heeft bij zijn keuze veel nadruk gelegd op een interessante mix van beelden en projecten. Uitgangspunt was ook de veelzijdigheid van het aanwezige materiaal en de vele mogelijkheden om het zo goed mogelijk te benutten. ‘Bij de selectie heb ik in eerste instantie gekeken naar wat de kunstenaars met ruimte kunnen doen. De immense ruimte van het Dwingelderveld, daar moet je mee om kunnen gaan. Verder moest er een element van verrassing in zitten. Geen landart met een paar bultjes aarde dus. Ik wilde mensen met een grote aanpak.’
Krater als uitkijkpost
Een grote aanpak was een kolfje naar de hand van de Tsjech Jan Ambruz. Hij maakte een plan voor een enorme vulkaan van aarde, die uit het landschap oprijst. In overleg met de kunstenaar is besloten dat de bezoekers ook daadwerkelijk de vulkaan op kunnen en vervolgens in de krater kunnen kijken. ‘De krater komt op een prachtig punt en vormt op die manier ook een uitkijkpost over het hele terrein. Als je op de top staat, zie je aan de ene kant water en bos en aan de andere kant heide.’ Een dergelijke functie heeft ook het project van de Japanner Nobuo Mitsunasho. Het gaat om een cirkel in de boekweitakkers. De cirkel wordt gevormd door een aarden wal van ongeveer 1,5 meter hoog. De doorsnede bedraagt zo’n veertig meter. In het hart van de cirkel staat een drie meter hoge uitkijkpost in de vorm van een Japanse ceremoniële poort, de Torii. Binnen de aarden wal is door de kunstenaar een bloemenzaaisel aan de aarde toevertrouwd. Bloeiend vormt de cirkel een eiland in de zee van de boekweitakkers en weidelandschap.
Een aantal kunstenaars ging aan de slag met ordinaire boomstammen van de Amerikaanse eik, van 2,50 meter hoog. De Italiaan Nocola Cozzio maakt mensachtige beelden. Dan zijn er kunstenaars die plannen voor installaties indienden, zoals Mari Shields. Geschilde, omgekeerde boomkronen vormen bleke metershoge ‘danseressen’. Voor haar en nog een aantal andere kunstenaars zijn de voorbereidingen al een aantal maanden geleden begonnen. De bloemencirkel van Mitsunasho is al een tijd geleden ingezaaid, want anders zou het resultaat uit niet veel anders bestaan dan zwarte grond.
Werken op de brink van Dwingeloo
Toch wordt het meeste werk pas in juni gedaan. Dat is ook het publieksgerichte van Natuur@Kunst.nl. De kunstenaars komen van 4 tot 17 juni, voorafgaand aan de opening op 23 juni op locatie, en gaan op de Brink in Dwingeloo aan het werk. Daar wordt een gedeelte afgezet en elektriciteit en worden andere voorzieningen aangelegd. Voor iedereen zichtbaar gaan de kunstenaars daar aan de slag met hun beelden. Die worden dan later op de voor hen bestemde plek neergezet. ‘Een beetje moeilijk voor de landartprojecten, want honderd kubieke meter grond verplaatsen zoals bij de vulkaan, gaat niet van de ene dag op de andere. Dus was Ambruz in april al bezig met de ruwe staat, om het in de maand juni te voltooien’, aldus De Fluiter.
Hemeltrap
De route valt praktisch samen met de bestaande fietsroute Bos en Ven. Het is een gebied waar op jaarbasis zo’n 1,2 miljoen bezoekers komen. De route, die op diverse plekken wordt doorkruist door wandelpaden, begint bij Spier met als landmark een vijf meter hoge hemeltrap van de Rus Wladislaw Sajziew. Van hier loopt de route linksaf naar het heidegebied langs de landartprojecten om via het astronomisch centrum weer het bos in te duiken. Via Lhee loopt de route weer terug naar Spier. Verdwalen is er niet bij, want er is een prima routebeschrijving en een fullcolourcatalogus met tekst en uitleg over de kunstwerken en hun makers. Overigens, het zit er dik in dat ook na de zomer en nog jarenlang de wandelaars en fietsers op deze route de beelden zullen tegenkomen, want een Amerikaanse eik gaat nu eenmaal wel wat langer mee dan een jaartje of wat.
De deelnemende kunstenaars:
Jan Ambruz, Tsjechië: Landart. Vulkaan van aarde
Nicola Cozzio, Italië: Houtsculptuur ‘Uomo Naturae’
Nobuo Mitsunashi, Japan: Landart. Kring van aarde en boekweit.
Kojo Nakase, Japan: Landart. ‘Hekwerk’, dat een markant stuk van het landschap benadrukt.
Helga Roed, Noorwegen: Installatie. Sikorsky-project. Monumentale takkenbundels hangen uit bomen.
Mark de Roover, België: Landart. Dennenappels van 2,50 hoog in combinatie met een boomgroep.
Wladislaw Sajzew, Rusland: Houtsculptuur. Vijf meter hoge hemeltrap.
Pape Macoumba Seck, Senegal: Houtsculptuur op basis van traditionele Senegalese voorouderbeelden.
Mari Shields, Nederland/USA: Installatie. Omgekeerde boomkronen.
Ebru Yilmaz, Turkije: Houtsculptuur. ‘Een halssierraad voor de natuur’.
Adri A.C. de Fluiter, Nederland: Installatie. ‘Boomvlammen’.
