Gekleum in een donkere schuur. Dat was Echten. Koude wasem vanachter opgestoken kragen. Dat was in de kerk in Kimswerd. En waar was Veenklooster? Dat dachten de afgevaardigden uit Orvelte toen ze al praktisch tegen het wad aan zaten. In ieder geval zaten ze nog wel in een warme auto. Want deze winter werd met het uitwisselingsproject Villages of Tradition voor elke vergadering een bezoek gebracht aan een bijzonder object van de deelnemende dorpen. Naast de genoemde dorpen doen ook Niehove, Easterlittens, Schokland, Eenrum en Oude Bildtzijl mee. Maandelijks kwamen ze bijeen, samen met vertegenwoordigers van de provincies en van het Europese stimuleringsfonds LEADER. Door het overleg is een netwerk ontstaan dat zich niet makkelijk laat uitvlakken. Aanvankelijk had het wat weg van een generale repetitie voor de uitwisseling met het buitenland. Voor veel participanten was het namelijk ook een kennismaking met elkaar.
Klassiek dilemma
Het initiatief van Villages of Tradition komt niet uit de lucht vallen. Het speelt in op een toenemende belangstelling voor het streekeigene van gebieden, waarbij het verleden een belangrijke rol speelt. Er is sprake van een schaalvergroting van het menselijk bestaan. In een wereld die complexer wordt, is het zoeken naar overzicht. Plattelandsstreken en hun verleden herleven als een kruispeiling in een nieuwe identiteitsbepaling.
Het dilemma dat volgt, is bijna klassiek. Een te grote toeloop van toeristen kan nu juist datgene aantasten wat aanvankelijk de belangstelling veroorzaakte. Wanneer een nostalgisch plattelandsbeeld als uitgangspunt wordt genomen, is een sprekend voorbeeld dat veel karakteristieke zandwegen voor fietsers worden verhard.
De afgevaardigden van de Nederlandse dorpen zijn bijna allemaal lid van dorpsbelangenverenigingen. Voor hen is het een blijvende uitdaging om bewoners bij het dorp betrokken te houden. In Niehove heeft men dit kunnen bereiken door de plaatselijke kroeg, als laatst overgebleven voorziening, te kopen. Deze belangrijke ontmoetingsplaats voor mensen dreigde een woonfunctie te krijgen.
Aantrekkelijke periferie
De uitgangssituatie van Nederlandse dorpen is fundamenteel anders dan die in de Zuideuropese landen. In ons land zijn stad en platteland heel sterk met elkaar verweven. Ook al verdwijnen veel voorzieningen uit de dorpen zelf, met de auto zijn ze meestal binnen een kwartier in een nabijgelegen dorp of stad te bereiken. Bijna elk huishouden op het platteland heeft minstens één auto. Maakt dit het verschil te groot?
Zeker niet. Vanuit een andere invalshoek heeft Nederland juist veel gemeenschappelijks met het buitenland. De bewuste regio’s liggen allen in de periferie van het betreffende land. Op basis van economische criteria hebben deze gebieden het stigma van ‘probleemregio’s’ gekregen. Nu ontstaat in elk land meer het besef dat het bijzondere en aantrekkelijke gebieden zijn. Er ontstaat een toenemende belangstelling voor – en druk op – het platteland.
Er zijn genoeg onderwerpen voor een boeiende uitwisseling van de Italiaanse, Portugese en Nederlandse dorpen. Deze wordt in juni afgesloten in Portugal. Voor de Nederlanders het warme vervolg op een koud begin. In de komende afleveringen van Noorderbreedte wordt aandacht besteed aan de bijzondere kwaliteiten van de Nederlandse dorpen, mede bekeken door de ogen van de buitenlanders.
